पौगंडावस्थेची सुरुवात

संपादन

पौगंडावस्थेच्या सुरुवातीला^[१६] अधश्चेतक ग्रंथीमधे (Hypothalamus) 'प्रजननग्रंथीपोषी स्रावी संप्रेरकाच्या' (Gonadotrophin Releasing Hormone – GnRH) लाटा उत्पन्न होतात. त्यामुळे पौगंडावस्था सुरू झाल्याचा संदेश पोषग्रंथीला मिळतो आणि पोषग्रंथीत 'प्रजननग्रंथीपोषी संप्रेरकांच्या' (Gonadotrophins: FSH & LH) निर्मितीला चालना मिळते. त्यामुळे या संप्रेरकांची रक्तातील पातळी अचानक वाढते व त्यांच्या प्रभावाखाली वृषण व अंडाशयाची वाढ (व कार्य) सुरू होते.

मुळात अधश्चेतक ग्रंथीमधे या लाट का उत्पन्न होतात हे अजून पूर्णपणे माहीत नाही. पण समाधान-संप्रेरक - 'लेप्टीन' (Leptin), 'किस्स्पेप्टीन' (Kisspeptin) व किस्स्पेप्टीनच्या निर्मितीवर नियंत्रण ठेवणारे 'न्यूरोकायनीन-बी' (Neurokinine B) यांचा यात सहभाग असावा. कारण त्यांची पातळी या सुमारास वाढलेली आढळते. या लाटा कधी उत्पन्न व्हाव्यात हे अनुवंशिकतेमुळेही ठरत असावे.

पौगंडवस्थेची सुरुवात लवकर आणि उशिरा होण्याचे परिणाम

संपादन

पौगंडवस्थेची सुरुवात लवकर किंवा उशीरा होण्याचे परिणाम वेगवेगळे दिसतात आणि ते मुलींमधे आणि मुलांमधेही वेगवेगळे दिसतात

मुलींवर होणारे परिणाम

संपादन

सर्वसाधारणपणे ज्या मुलींची पौगंडावस्था उशीरा सुरू होते त्यांच्यात किशोरवयात व तारुण्यात सकारात्मक परिणाम दिसतात.

याउलट पौगंडावस्था फार लवकर सुरू होणाऱ्या मुलींत नकारात्मक परिणाम दिसू शकतात. हे परिणाम जास्त करून मानसिक असतात व त्यांचा संबंध शरीर-प्रतिमेशी असतो. या मुली त्यांच्या वयाच्या इतर मुलींपेक्षा जास्त थोराड व स्थूल दिसू लागतात. इतरांच्या सहज दृष्टीस पडणारी दुय्यम लैंगिक चिन्हे, विशेषतः वाढणारे स्तन, त्यांच्या मनात लाज उत्पन्न करतात. लवकर सुरू झालेली मासिक पाळी त्यांना बेचैन करते. यामुळे नकारात्मक शरीरप्रतिमा, कमीपणाची भावना व औदासीन्य असे मानसिक परिणाम दिसू शकतात. किंवा काही वेळा खादाडपणा, आक्रमक वृत्ती, त्यांच्या गटात दादागिरी, अशा विकृती दिसतात. वयापेक्षा मोठे दिसणे व लैंगिक आकर्षण यांमुळे त्या मोठ्या मुलांच्या संपर्कात येऊन लैंगिक व इतर धोक्यांना बळी पडू शकतात.

मुलांवर होणारे परिणाम

संपादन

मुलांमधे पौगंडावस्था लवकर सुरू झाल्यास किशोरवयात सकारात्मक परिणाम, उदाहरणार्थ, स्वतःची चांगली प्रतिमा, आत्मान्मानाची भावना, आत्मविश्वास, धडाडी, गटातील लोकप्रीयता, नेतृत्वगुण, इ. दिसतात असा समज होता. काही मुलांच्या बाबतीत ते खरेही आहे. परंतु आता त्याचे धोकेच जास्त आहेत असे लक्षात येते आहे. अशा मुलांत आक्रमकता, बेछूटपणा, कायदा मोडण्याची प्रवृत्ती, राग, विध्वंसक प्रवृत्ती आणि व्यसनाधीनता हे धोके जास्त संभवतात. त्यामुळे पालक, शाळा-कॉलेज, समाज, न्यायव्यवस्था यांच्याबरोबर समस्या निर्माण होऊ शकतात. त्याबरोबरच लैंगिक वर्तन लवकर सुरू झाल्याने त्यांच्यामुळे मुलींमधे किशोरवयातील गर्भधारणा, लैंगिक रोग, एड्स, बलात्कार या आणि त्यातून निर्माण होणाऱ्या इतर समस्या उद्भवतात.

पौगंडावस्था उशीरा सुरू झाल्यास कमीपणाची भावना, आत्मविश्वासाचा अभाव, चिंता, नैराश्य, औदासीन्य, लैंगिक वर्तनाची भिती, लैंगिक समस्या, इत्यादी प्रश्न निर्माण होऊ शकतात. हे प्रश्न आणि धोके कमी होण्यासाठी लैंगिक शिक्षणाची आवश्यकता आहे.