निरोगी आरोग्याची कला: अर्थ, महत्त्व आणि त्याचे प्रकार

 आरोग्य" हा शब्द भावनिक आणि शारीरिक आरोग्याच्या संपूर्ण स्थितीला सूचित करतो. हेल्थकेअर डोमेन लोकांना त्यांचे इष्टतम आरोग्य राखण्यासाठी आणि दर्जेदार जीवन जगण्यात मदत करण्यासाठी अस्तित्वात आहे. ताण व्यवस्थापन आणि दीर्घ, अधिक सक्रिय जीवन जगणे हे दोन्ही चांगल्या आरोग्यावर अवलंबून आहे

निरोगी आरोग्याची कला: अर्थ, महत्त्व आणि त्याचे प्रकार

 

"आरोग्य" हा शब्द भावनिक आणि शारीरिक आरोग्याच्या संपूर्ण स्थितीला सूचित करतो. हेल्थकेअर डोमेन लोकांना त्यांचे इष्टतम आरोग्य राखण्यासाठी आणि दर्जेदार जीवन जगण्यात मदत करण्यासाठी अस्तित्वात आहे. ताण व्यवस्थापन आणि दीर्घ, अधिक सक्रिय जीवन जगणे हे दोन्ही चांगल्या आरोग्यावर अवलंबून आहे. या लेखात, आपण सर्वसाधारणपणे आरोग्याचे पैलू आणि विशेषतः निरोगी राहण्याच्या कलेबद्दल अधिक चर्चा करू. बऱ्याच प्रकारच्या कलेप्रमाणे, आरोग्य देखील आपल्याला बरे वाटते, आपल्याला अधिक साध्य करण्यासाठी समर्थन देते आणि आपल्या जीवनात अधिक चांगले करण्याची प्रेरणा देते. पुन्हा, बऱ्याच कलेप्रमाणे, प्रत्येकजण ज्यामध्ये उत्कृष्ट आहे असे नाही परंतु सातत्य ही मुख्य गोष्ट आहे. चला आरोग्य, निरोगी राहण्याची कला आणि निरोगी होण्याच्या मार्गांबद्दल अधिक जाणून घेऊया.

आरोग्य म्हणजे काय?

 

वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (WHO) ने 1948 मध्ये आरोग्याची व्याख्या आधुनिक अधिकारी अजूनही वापरत असलेल्या वाक्यासह केली. "आरोग्य ही संपूर्ण शारीरिक, मानसिक आणि सामाजिक कल्याणाची स्थिती आहे आणि केवळ रोग किंवा अशक्तपणाची अनुपस्थिती नाही." WHO ने 1986 मध्ये स्पष्ट केले की आरोग्य हे "दैनंदिन जीवनासाठी एक संसाधन आहे, जगण्याचे उद्दिष्ट नाही. आरोग्य ही एक सकारात्मक संकल्पना आहे जी सामाजिक आणि वैयक्तिक संसाधने तसेच शारीरिक क्षमता दोन्हीवर जोर देते."

याचा अर्थ असा की आरोग्य हे एखाद्या व्यक्तीला समाजात त्यांचे कार्य करण्यास मदत करणारे साधन आहे, स्वतःचा अंत करण्याऐवजी. निरोगी जीवनशैली तुम्हाला अर्थ आणि उद्देशाने पूर्ण आयुष्य जगू देते.

 

2009 मध्ये प्रसिद्ध वैद्यकीय जर्नल, “द लॅन्सेट” मध्ये प्रकाशित झालेल्या संशोधकांनी आरोग्याची व्याख्या शरीराची नवीन धोके आणि दुर्बलता यांच्याशी जुळवून घेण्याची क्षमता म्हणून केली आहे. ते ही व्याख्या या कल्पनेवर आधारित आहेत की आधुनिक विज्ञानाने रोग कसे कार्य करतात हे समजून घेऊन, त्यांना कमी करण्यासाठी किंवा थांबवण्याचे नवीन मार्ग शोधून आणि पॅथॉलॉजीची अनुपस्थिती शक्य नाही हे मान्य करून गेल्या काही दशकांमध्ये रोग जागृतीमध्ये लक्षणीय प्रगती केली आहे.

आरोग्य/वर्गीकरणाचे प्रकार

 

आरोग्याचे स्थूलमानाने दोन प्रकारात वर्गीकरण केले जाते - शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य . 

अध्यात्मिक, भावनिक आणि आर्थिक कल्याण या सर्व गोष्टी एकूण आरोग्यामध्ये भूमिका बजावतात. वैद्यकीय व्यावसायिकांनी याचा संबंध तणाव कमी करण्यासाठी आणि व्यक्तीचे मानसिक आणि शारीरिक आरोग्य सुधारण्याशी जोडला आहे. चांगल्या आर्थिक परिस्थितीतील लोक, उदाहरणार्थ, पैशाबद्दल कमी काळजी करू शकतात आणि अधिक वारंवार ताजे अन्न खरेदी करू शकतात. ज्यांचे आध्यात्मिक आरोग्य चांगले आहे त्यांना शांतता आणि उद्देशाची भावना अनुभवता येते, ज्यामुळे त्यांचे मानसिक आरोग्य वाढते.

 

i) शारीरिक आरोग्य

 

चांगले शारीरिक आरोग्य असलेल्या व्यक्तीमध्ये इष्टतम शारीरिक कार्ये आणि प्रक्रिया होण्याची शक्यता असते. हे केवळ रोगाच्या अभावामुळे होते. नियमित व्यायाम, संतुलित आहार आणि पुरेशी विश्रांती या सर्व गोष्टी चांगल्या आरोग्यासाठी योगदान देतात. आवश्यकतेनुसार, संतुलन राखण्यासाठी लोक वैद्यकीय उपचार घेतात.

शारीरिक आरोग्यामध्ये रोगाचा धोका कमी करण्यासाठी निरोगी जीवनशैली जगणे आवश्यक आहे. शारीरिक तंदुरुस्ती, उदाहरणार्थ, एखाद्या व्यक्तीच्या श्वासोच्छवासाचे आणि हृदयाचे कार्य, सहनशक्ती, स्नायूंची ताकद, लवचिकता आणि शरीर रचना यांचे संरक्षण आणि विकास करू शकते.

 

ii) मानसिक आरोग्य

 

युनायटेड स्टेट्स डिपार्टमेंट ऑफ हेल्थ अँड ह्युमन सर्व्हिसेसच्या मते, मानसिक आरोग्य एखाद्या व्यक्तीच्या भावनिक, सामाजिक आणि मानसिक कल्याणाचा संदर्भ देते. पूर्ण, सक्रिय जीवनशैलीचा भाग म्हणून, मानसिक आरोग्य हे शारीरिक आरोग्याइतकेच महत्त्वाचे आहे. शारीरिक आरोग्यापेक्षा मानसिक आरोग्याची व्याख्या करणे अधिक कठीण आहे कारण अनेक मनोवैज्ञानिक निदान व्यक्तीच्या त्यांच्या अनुभवाच्या आकलनावर आधारित असतात.

 

निरोगी आणि अधिक फिट कसे व्हावे?

 

1. सर्कॅडियन रिदम

 

निरोगी झोप आणि कार्याला प्रोत्साहन देणारी आपल्या शरीराला नियमित शेड्यूलमध्ये ठेवण्याची सर्वात सुप्रसिद्ध आणि शक्यतो सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे आपली सर्कॅडियन रिदम. तुमच्या शरीराच्या घड्याळाचा ताळमेळ नसल्यामुळे तुमचा लठ्ठपणा, हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग, मधुमेह, गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल समस्या, न्यूरोडीजनरेटिव्ह विकार (डेमेंशियासह), त्वचेच्या समस्या आणि इतर आरोग्य समस्यांचा धोका वाढू शकतो. जीवनशैलीतील घटक आणि आजारांमुळे सर्कॅडियन लय व्यत्यय कोणालाही कधीही प्रभावित करू शकतो.

 

2. पोषण

 

अन्न शरीराला फक्त कॅलरी आणि ऊर्जा प्रदान करण्यापेक्षा बरेच काही करते. योग्य पोषण शरीराला योग्यरित्या कार्य करण्यासाठी आवश्यक जीवनसत्त्वे आणि खनिजे पुरवतो. निरोगी आहारामुळे मुलांची योग्य वाढ आणि विकास होतो आणि त्यांना जुनाट आजार होण्याचा धोका कमी होतो. निरोगी आहाराचे पालन करणारे प्रौढ जास्त काळ जगतात आणि त्यांना लठ्ठपणा, हृदयरोग, टाइप 2 मधुमेह किंवा काही कर्करोग होण्याची शक्यता कमी असते.

 

3. हायड्रेशन

 

शरीराचे तापमान नियंत्रित करणे, सांधे वंगण घालणे, संसर्ग रोखणे, पेशींना पोषक तत्वे पोहोचवणे आणि अवयवांचे कार्य योग्यरित्या चालू ठेवणे यासह अनेक कारणांसाठी पाणी आवश्यक आहे. हायड्रेशन झोपेची गुणवत्ता, आकलनशक्ती आणि मूड देखील सुधारते. तुमच्या हायड्रेशन पातळीचा तुमच्या मेंदूवर लक्षणीय परिणाम होतो. संशोधकांना असे आढळून आले की व्यायामानंतर 1.4 टक्के द्रवपदार्थ कमी झाल्यामुळे मूड आणि एकाग्रता दोन्ही बिघडतात. हे डोकेदुखीची वारंवारता आणि तीव्रता देखील वाढवते.

 

4. योग आणि ध्यान

 

योग सर्व वयोगटातील लोकांसाठी शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे. शिवाय, जर तुम्ही एखाद्या आजारावर उपचार घेत असाल, शस्त्रक्रियेतून बरे होत असाल किंवा दीर्घकालीन वैद्यकीय स्थितीत जगत असाल, तर योग तुमच्या उपचारांचा एक आवश्यक भाग बनू शकतो आणि शक्यतो बरे होण्यास मदत करू शकतो. ध्यान तुमच्या श्वासोच्छवासावर लक्ष केंद्रित करते ज्यामुळे तुम्हाला तुमची तणाव पातळी कमी करण्यात मदत होते.

5. शारीरिक व्यायाम

 

शारीरिक हालचालींमुळे तुमच्या मेंदूचे आरोग्य सुधारू शकते, तुमचे वजन व्यवस्थापित करण्यात मदत होते, तुमचा रोगाचा धोका कमी होतो, तुमची हाडे आणि स्नायू मजबूत होतात आणि दैनंदिन कामे करण्याची तुमची क्षमता सुधारते. प्रौढ जे कमी बसतात आणि मध्यम ते जोमदार शारीरिक हालचाली करतात त्यांना आरोग्य फायदे मिळतात.

 

6. नियमित सल्लामसलत

 

डॉक्टरांशी नियमित सल्लामसलत केल्याने तुम्हाला तुमचे आरोग्य, रक्तातील साखरेची पातळी इत्यादींवर लक्ष ठेवण्यात मदत होईल. ऑनलाइन डॉक्टरांशी नियमित सल्लामसलत करणे अधिक कार्यक्षम आणि सोयीचे आहे! MyHealthcare च्या ऑनलाइन डॉक्टरांच्या भेटी आणि काळजी पॅकेज तुम्हाला आरोग्याच्या कलेमध्ये उत्कृष्ट होण्यास मदत करतील. MyHealthcare सह तुमच्या घरच्या आरामात सर्वोत्कृष्ट आरोग्यसेवा उद्योगात प्रवेश करा!

 

जरी निरोगी राहण्याची कला (मानसिक आणि शारीरिक दोन्ही) सर्वांसाठी मूलभूत गरज असली पाहिजे, परंतु असे दिसून येते की बरेच लोक त्यांचे आरोग्य गृहीत धरतात. त्यांच्या कृतींच्या परिणामांबद्दल अनभिज्ञ, व्यक्ती अनेकदा त्यांच्या आरोग्याबाबत सकारात्मक निर्णय बॅक बर्नरवर ठेवतात. ही कृती दीर्घकाळासाठी चांगली नाही किंवा ती निरोगी, उत्पादनक्षम जीवनाला समर्थन देत नाही. त्यामुळे दीर्घकालीन आरोग्य फायद्यांसाठी आपल्या जीवनशैलीत छोटे बदल घडवून आणणे अत्यंत आवश्यक आहे.